Zo haal je het maximale uit een NVMe-ssd op Windows 11

Microsoft moderniseert de opslagarchitectuur van Windows om beter aan te sluiten bij de prestaties van moderne NVMe-ssd’s. Met Windows Server 2025 introduceert het bedrijf een aangepaste NVMe-driver, die opmerkelijk genoeg ook al in Windows 11 aanwezig blijkt te zijn. Via niet-gedocumenteerde instellingen is deze daar nu al te activeren, met meetbare gevolgen voor de prestaties.

Uit de eigen toelichting van Microsoft blijkt dat de bestaande NVMe-aansturing in Windows onnodige beperkingen oplegde. Hoewel het besturingssysteem al jaren beschikt over een fabrikant-onafhankelijke driver voor het Non-Volatile Memory Express-protocol (NVMe), worden NVMe-commando’s intern nog altijd via de oudere SCSI-laag afgehandeld. Die architectuur voldeed lange tijd, maar kan de verregaande parallelisatie van moderne ssd’s steeds minder goed bijbenen en ontwikkelt zich daarmee tot een prestatieknelpunt.

Voor Windows Server 2025 heeft Microsoft een registersleutel benoemd waarmee een nieuwe driver van een NVMe-ssd kan worden geactiveerd. Dat moet resulteren in aanzienlijk meer input/output-operaties (IOPS) en een hogere gegevensdoorvoer, terwijl de belasting van de processor kan afnemen.

Windows 11 bevat dezelfde driver, maar daar is de functionaliteit nog niet standaard ingeschakeld. Wie deze toch wil activeren, moet drie specifieke registerwaarden aanpassen. Het gaat daarbij nadrukkelijk om niet-gedocumenteerde instellingen die door Microsoft niet worden ondersteund en die afwijken van de configuratie in Windows Server 2025. Online op forums circuleren onder meer de volgende waarden:

Een alternatief is het gebruik van een registerbestand. Via deze link is zo’n bestand te downloaden; na het downloaden moet het ZIP-bestand eerst worden uitgepakt. Vervolgens volstaat een dubbelklik om de benodigde registerwaarden in één keer te importeren.

Wie hiermee wil experimenteren, doet dat volledig voor eigen rekening en risico. De gebruikte registersleutels zijn niet gedocumenteerd en worden door Microsoft niet ondersteund. Eventuele gevolgen zijn niet te overzien en kunnen uiteenlopen van afwijkend prestatiegedrag tot instabiliteit, datacorruptie of systeemuitval. Er bestaat geen garantie op correcte werking en geen aanspraak op ondersteuning. Een volledige systeemback-up vooraf is absoluut aan te raden. Voor omgevingen waar stabiliteit en voorspelbaarheid essentieel zijn, is het verstandiger te wachten tot Microsoft deze functionaliteit officieel en ondersteund beschikbaar stelt. Na het doorvoeren van de wijzigingen is in alle gevallen een herstart vereist.

In onze tests met Windows 11 25H2 blijkt de nieuwe driver na een herstart daadwerkelijk actief te zijn. Dat is te verifiëren via Apparaatbeheer: na de omschakeling wordt de ssd niet langer onder Schijfstations weergegeven, maar verschijnt deze in de categorie Opslagschijven.

In de detailweergave van het stuurprogramma is te zien dat het bestand nvmedisk.sys daadwerkelijk onderdeel is van de actieve driverstack. Daarmee is te bevestigen dat Windows de nieuwe NVMe-driver gebruikt, ondanks dat de bestandsversie en herkomst volledig binnen de standaard Windows-installatie blijven.

Na het activeren van de nieuwe NVMe-driver meldt Windows bij het bijwerken van het stuurprogramma dat reeds de beste beschikbare versie is geïnstalleerd. De driverzoekfunctie via Windows Update levert geen alternatieve of nieuwere driver op, wat aangeeft dat de wijziging niet gepaard gaat met een aparte driverdistributie.

Vooralsnog betreft het uitsluitend eerste, verkennende metingen. In de uren direct na activatie zijn geen directe neveneffecten of stabiliteitsproblemen waargenomen. Synthetische benchmarks wijzen op kortere toegangstijden en bij een PCIe 4.0-ssd nam de gemeten doorvoersnelheid met circa 10 tot 15 procent toe.

De metingen zijn uitgevoerd op een pc met een Intel Core i9-14900KS, 32 GB werkgeheugen en drie NVMe-ssd’s: een PCIe 5.0-model (Lexar NM990) en twee PCIe 3.0-ssd’s (Corsair MP400 en Samsung 980). De resultaten zijn daarmee vooral indicatief van aard. Zowel de PCIe 5.0- als de PCIe 3.0-ssd’s vertonen vergelijkbare tendensen.

Opvallend is dat de driverversie onder Windows 11 25H2 nummer 26100 draagt, een versienummer dat formeel bij Windows 11 24H2 hoort. Dat suggereert dat de nieuwe NVMe-driver mogelijk ook in die build al aanwezig is, al kon dat op dit moment nog niet met zekerheid worden bevestigd.

De nieuwe NVMe-driver laat zien dat de opslagstack van Windows nog ruimte bood voor optimalisatie, met name voor moderne ssd’s die sterk parallel werken. Het handmatig inschakelen van deze driver gebeurt echter buiten de door Microsoft ondersteunde en officieel gedocumenteerde weg en brengt daardoor een afweging met zich mee tussen extra prestaties en mogelijke stabiliteitsrisico’s. Voor productieomgevingen is het dan ook verstandig te wachten op een formele, door Microsoft ondersteunde introductie.